Η ΕΚΘΕΣΗ '' ΠΟΛΕΜΟΣ - ΚΑΤΟΧΗ - ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, 1940-1944 '' Εικαστικές & λογοτεχνικές μαρτυρίες

Το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Ηλιούπολης τιμώντας τα 80 χρόνια από την απελευθέρωση της Αθήνας (12 Οκτωβρίου 1944), διοργανώνει από 7 έως 31 Οκτωβρίου 2024, έκθεση χαρακτικής με θέμα: «ΠΟΛΕΜΟΣ - ΚΑΤΟΧΗ - ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, 1940-1944, Εικαστικές & λογοτεχνικές μαρτυρίες». Την έκθεση θα εγκαινιάσει ο δήμαρχος Ηλιούπολης Ευστάθιος Ψυρρόπουλος την Τετάρτη 9 Οκτώβριου & ώρα 18.00. Θα παρουσιαστούν έργα και σημαντικές πρώτες εκδόσεις λογοτεχνικών βιβλίων, από τη συλλογή «Νεοελληνικής Χαρακτικής» του Χαράλαμπου Λεοντιάδη. Την έκθεση θα προλογίσει ο ιστορικός της τέχνης Σπύρος Μοσχονάς.

Η εικαστική και λογοτεχνική αντιστασιακή δράση του καλλιτεχνικού και πνευματικού κόσμου διαδραματίζει ένα πρωτεύοντα ρόλο, ενάντια στο ναζιστικό καθεστώς. Οι έλληνες χαράκτες έδωσαν ένα διακριτό όσο και γενναίο, εικαστικό αγώνα, αναλαμβάνοντας την διακίνηση ιδεών και συνθημάτων απέναντι στον δαίμονα του φασισμού. Η λογοτεχνική πένα, ο χρωστήρας του ζωγράφου, το καλέμι και το σκαρπέλο του χαράκτη, αποτέλεσαν εξ ίσου βαριά όπλα όσο και το τουφέκι του αντάρτη.

Στην έκθεση παρουσιάζονται 35 χαρακτικά έργα. Πολλά από αυτά φιλοτέχνησαν κορυφαίοι Έλληνες χαράκτες όπως : Η Βάσω Κατράκη, ο Τάσος Αλεβίζος, ο Γιάννης Κεφαλληνός, ο Σπύρος Βασιλείου, ο Αλέξανδρος Κορογιαννάκης, ο Φώτης Μαστιχιάδης, ο Γιάννης Μόραλης και πολλοί άλλοι ζωγράφοι - χαράκτες που με την αδρότητα της γραφής τους μετέφεραν το πνεύμα και το αίσθημα του αγωνιζόμενου λαού. Σπάνια και δυσεύρετα είναι τα χαρακτικά αυτής της περιόδου καθώς, ιδιαίτερα μετά τον εμφύλιο, πολύ λίγα σώθηκαν από την κατοχή, τις διώξεις , τις συλλήψεις και τις εξορίες . Ακόμη εκτίθενται έργα από νεότερες γενιές καλλιτεχνών που ανέλαβαν την σκυτάλη και προτείνουν με τον δικό τους τρόπο έκφρασης, το ανασκάλεμα της ηρωικής αυτής διαδρομής, με νέες απόψεις για την εικαστική έρευνα και σεβασμό στην ιστορική μνήμη. Ανάμεσά τους, η διακεκριμένη εκπρόσωπος της «παλαιάς φρουράς» και κορυφαία χαράκτρια-ζωγράφος Ρένα Ανούση-Ηλία, ο Δάσκαλος και για 29 χρόνια καθηγητής της χαρακτικής στην Α.Σ.Κ.Τ. της Αθήνας, Γιάννης Γουρζής. Ο Μίλτος Παντελιάς, με δημιουργίες που αποτελούν κοσμήματα της χαρακτικής και ζωγραφικής τέχνης.

Οι ζωγράφοι-χαράκτες Θωμάς Μώλος, Κατερίνα Θεοδώρου, Λεόντιος Πετμεζάς, Γιώργος Λένης και οι χαράκτες, Στέλιος Τσιμογιάννης, Γιάννης Βρακάς, με έργα που απηχούν την δύναμη και το ηρωικό πνεύμα της εποχής . Τα εκθέματα εκτός από το εικαστικό μέρος περιλαμβάνουν και σημαντικές πρώτες εκδόσεις (1943-1947) έντεχνου λόγου, κοσμημένες με πρωτότυπα χαρακτικά έργα, που δημιούργησαν οι καλλιτέχνες αποκλειστικά για να εικονογραφήσουν σπουδαία κείμενα των βάρδων της λογοτεχνίας.

Η πολιτισμολόγος , κριτικός Λογοτεχνίας και Τέχνης, ΜΑ Μαριλένα Φωκά, σε μελέτη που εκπόνησε για τα έργα της περιόδου που συγκροτούν την ενδιαφέρουσα έκθεση αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη συγκινησιακή φόρτιση που προξενεί η σύνθεση “Γυναίκες,μάνες της Κατοχής ” του Λεόντιου Πετμεζά. “Πρόκειται για ένα εξαιρετικό χαρακτικό στην λιτή χρωματική κλίμακα του άσπρου -μαύρου, που αποδίδει τις μορφές σαν ένα σημαντικό φωτογραφικό τεκμήριο της εποχής , ανασύροντας στην επιφάνεια όλη την συγκινησιακή φόρτιση που προκαλείται από την θέαση ενός τέτοιου υλικού τεκμηρίου. Οι γυναίκες που αποτελούν τις μοναδικές μορφές που αποτυπώνονται, απουσία ανδρικών ή παιδικών μορφών, φαίνεται να συνδέονται με βαθείς δεσμούς , είτε οικογενειακούς είτε επίκτητους, ένεκα του κοινού “βιώματος”. Οι ηλικίες τους κυμαίνονται από πιο ηλικιωμένες έως νεότερες. Όλες έχουν στιγματιστεί από τα δεινά της κατοχής ; πόνος, απουσία, πείνα, κακουχίες, αρρώστιες , αγωνία για το άγνωστο. Οι μορφές τους βυζαντινίζουσες , δισδιάστατες, εν είδει ξύλινων ανδρείκελων, θυματοποιημένες όπως καταμαρτυρείται από τις εκφράσεις των προσώπων τους που είναι δεξιοτεχνικά φιλοτεχνημένες με την τεχνική του μανιερισμού : μέτριες έως μεγαλύτερες παραμορφώσεις που οριακά αγγίζουν το όριο του γκροτέσκο, σαν ένα σκληρό εκμαγείο παγωμένης ιστορικής στιγμής σε μια ύψιστη εικαστική κατάθεση, κοινοποιούν την τραγικότητα της ύπαρξης των υποκειμένων τους . Τα μάτια αποτυπώνουν τον τρόμο σε αντιστικτική λειτουργία με το στόμα που είναι ερμητικά κλειστό λόγω του λιμού, ενώ στην μορφή που βρίσκεται στο δεξί κάτω τεταρτημόριο της σύνθεσης το παραμορφωμένο στόμα καταγγέλλει την βιαιότητα του πολέμου αλλά τα μάτια πλέον δεν έχουν την δυνατότητα της όρασης λόγω ηλικίας. Η μορφή που βρίσκεται στο δεξί άνω τεταρτημόριο, στο πίσω μέρος της σύνθεσης, σαν μια καθαρά αποτροπαϊκή μάσκα, κομίζει τον αρχαιοελληνικό πνευματικό πλούτο των αποδόσεων μορφών όπως της Γοργούς ή της Μέδουσας με την αναμενόμενη λειτουργία. Η γυναίκα που βρίσκεται στο κάτω αριστερό μέρος της σύνθεσης φέρει φωτίζεται λίγο αλλά υπάρχει διαφοροποίηση μεταξύ της σχεδιαστικής αποτύπωσης των δύο οφθαλμών, δείγμα γραφής της ζωγραφικής του Πικάσο ο οποίος είχε συστρατευθεί στον ίδιο αντιπολεμικό αγώνα μέσω της τέχνης. Ο πίνακας “Γυναίκες,μάνες της Κατοχής” του Λεόντιου Πετμεζά αποτελεί ένα αντιπολεμικό μνημείο με παγκόσμια εμβέλεια καθώς τα σύμβολα και τα στοιχεία των οποίων κάνει χρήση είναι διακριτά και κοινά σε πολλούς πολιτισμούς.”

Επίσης θα γίνονται ξεναγήσεις και στις μόνιμες συλλογές του Μουσείου. Μουσείο Εθνικής Αντίστασης της Ηλιούπολης. Διάρκεια της έκθεσης: 7 έως 31 Οκτωβρίου 2024 Εγκαίνια : Τετάρτη, 9 Οκτώβριου & ώρα 18.00 Διεύθυνση : Μαρίνου Αντύπα και Σοφοκλή Βενιζέλου, Πλατεία Εθνικής Αντίστασης, Ηλιούπολη Αττικής, Τηλ. Επικοινωνίας: 210 9901400. Ώρες λειτουργίας της έκθεσης: 11.00-14.00 & 17.00-21.00 . Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Ηλιούπολης.